Pulmologija je grana medicine koja se bavi dijagnostikom i lečenjem bolesti respiratornog sistema, uključujući pluća i sinuse. Respiratorni sistem, odnosno pluća i disajni putevi, od suštinskog su značaja za obezbeđivanje kiseonika organizmu, te je briga o njihovom stanju od neprocenjivog značaja za celo telo.
Zagađenje vazduha i životne sredine i pre svega loše životne navike doveli su do ogromnog porasta broja obolelih od bolesti respiratornig sistema. Pušenje i izlaganje duvanskom dimu je glavni uzrok mnogih respiratornih bolesti, pa izbegavanje duvanskog dima uključujući i elektronske cigarete ima ključnu ulogu u prevenciji.
Neke od uobičajenih bolesti koje pokriva pulmolog su astma, hronična opstruktivna bolest pluća HOBP, bronhitis, pneumonija, respiratorne infekcije i karcinom pluća.
Dijagnostičke metode uključuju:
- spirometriju za procenu kapaciteta pluća i brzine izdisaja
- rendgen pluća koji omogućava vizuelnu procenu stanja pluća
- CT pluća koji daje detaljniji vizelni prikaz plućnih struktura
- bronhoskopiju koja predstavlja endoskopski pregled disajnih puteva
Važno je redovno pratiti respiratorno stanje i konsultovati se s pulmologom radi pravilne dijagnoze i terapije. Pulmolog ne samo da dijagnostikuje i leči respiratorne bolesti već i edukuje pacijenata o značaju prevencije i očuvanja zdravlja disajnih puteva. Pravovremena briga o plućima ključna je za održavanje kvaliteta života i prevenciju ozbiljnih pulmoloških komplikacija.
Najčešći simptomi respiratornih oboljenja su:
- Otežano disanje – Disanje koje zahteva veći napor ili je praćeno zvučnim promenama
- Kašalj – Često prisutan simptom, može biti suv ili praćen iskašljavanjem sluzi ili u urgentnim slučajevima krvi
- Bol u grudima – Osećaj pritiska ili bola u grudnom košu
- Umor – Osećaj iscrpljenosti i nedostatka energije.
- Promene u ritmu disanja – Nepravilan ritam disanja ili promene u brzini disanja.
Najozbiljnija, ali na žalost i jako česta bolest repiratornog sistema jeste karcinom pluća. Naša zemlja zauzima neslavno drugo mesto u Evropi po smrtnosti od karcinoma pluća, dok broj obolelih raste svake godine. U Srbiji prosečno 20 novih pacijenata dnevno je dijagnostikovano, 13 izgubi bitku tj. na svaka dva sata izgubimo jednu osobu.
Niskodozni MSCT ili LDCT (low-dose CT) ima ključnu ulogu u skriningu karcinoma pluća. Skrining karcinoma pluća je otkrivanje karcinoma pluća u veoma ranom stadijumu, kada je verovatnoća za izlečenjem neuporedivo veća. Nažalost usled nemanja nervnih završetaka i receptora za bol u plućima, karcinom pluća se uglavnom otkriva u kasnim fazama bolesti kada su šanse za izlečenje prilično niske. Kada se pojave znaci i simptomi karcinoma pluća, obično je već prekasno. Studije pokazuju da skrining za karcinom pluća drastično smanjuje rizik od smrtnosti od ovog oblika karcinoma.
Ko bi trebalo da razmotri skrining?
Skrining za karcinom pluća obično se preporučuje osobama sa najvećim rizikom od karcinoma pluća, uključujući:
Starije odrasle osobe koje trenutno puše ili su pušači u prošlosti. Skrining za karcinom pluća obično se nudi pušačima i bivšim pušačima koji imaju 50 godina ili više. Osobe koje su dugo godina pušile u velikim količinama. Razmatranje skrininga za karcinom pluća može doći u obzir ako imate istoriju pušenja od 20 pak-godina ili duže. Pak-godine se izračunavaju množenjem broja paklica cigareta koje pušite dnevno sa brojem godina tokom kojih pušite.
Na primer, osoba sa 20 pak-godina pušačke istorije može biti pušila paklu dnevno tokom 20 godina, dve pakle dnevno tokom 10 godina ili pola pakle dnevno tokom 40 godina. Čak i ako su se vaše navike pušenja menjale tokom godina, vaše sećanje o istoriji pušenja može koristiti kako bi se utvrdilo da li bi skrining za karcinom pluća mogao biti koristan za vas.
Osobe koje su nekada pušile u velikim količinama, ali su prestale. Ako ste bili teški pušač tokom dužeg vremenskog perioda i prestali ste u poslednjih 15 godina, možete razmotriti skrining za karcinom pluća.
Osobe sa istorijom karcinoma pluća. Ako ste lečeni od karcinoma pluća pre više od pet godina, možete razmotriti skrining za karcinom pluća. Osobe sa drugim faktorima rizika za karcinom pluća. Osobe koje imaju druge faktore rizika za karcinom pluća mogu uključivati one sa hroničnom opstruktivnom bolešću pluća, one sa porodičnom istorijom karcinoma pluća i one koji su bili izloženi azbestu na radnom mestu.